Istraživanje raka stabla soje dovodi srpsku naučnicu u Južnu Dakotu

Stručna podrška: dr Kristina Petrović, naučni saradnik Instituta za ratarstvo i povrtarstvo Novi Sad

Tekst objavljen u Univerzitetskim novinama Južne Dakote, Kristi Delfanian

Posmatranje polja pod sojom i utvrđivanje oboljenja soje neki su od zadataka kojima se u Institutu za ratarstvo i povrtarstvo Novi Sad bavi naučni saradnik, dr Kristina Petrović. Tokom postdoktorskog usavršavanja na univerzitetu South Dakota State University (SDSU) u Južnoj Dakoti, ona će proširiti svoje istraživanje patogena soje u saradnji sa fitopatologom, prof. dr Febinom Metju na Departmanu za agronomiju, hortikulturu i botaniku.

„Srećna sam kad utvrdim prisustvo bolesti“, našalila se dr Kristina Petrović. Rezultat rada dr Kristine Petrović na istraživanju patogena soje čini i prvi izveštaj o tri vrste parazita iz roda Diaporthe, uzročnika raka stabla soje, koji u Srbiji izazivaju i trulež semena soje. Dr Kristina Petrović je rezultate svog istraživanja prikazala u okviru dva rada objavljenih u časopisu Američkog fitopatološkog društva “Plant Disease”, a nakon što je izrazila želju da postdoktorsko usavršavanje završi u SAD -u, urednik ovog časopisa je prosledio njene naučne reference članovima društva.

„Nakon četiri dana, Febina mi je uputila poziv na univerzitet South Dakota State University u Južnoj Dakoti, kako bih učestvovala u ispitivanju patogena iz roda Diaporthe — uzročnika oboljenja soje gajene u SAD -u“, priseća se dr Kristina Petrović.

Njen desetomesečni boravak u SAD -u, koji je započeo u avgustu ove godine, finansiran je delimično iz stipendije koju je odobrila Vlada Republike Srbije, a delom iz sredstava Instituta za ratarstvo i povrtarstvo Novi Sad. Finansijsku podršku istraživanju dr Kristine Petrović na univerzitetu SDSU pružila je i organizacija “North Central Soybean Research Program”, kao i poljoprivredna eksperimentalna stanica Južne Dakote (South Dakota Agricultural Experimental Station).

“U svetu postoje dva osnovna tipa uzročnika raka stabla. To su severni tip, koji pogađa sorte soje u Južnoj Dakoti i Srbiji i pogoduju mu niže temperature, i južni tip koji opstaje na višim temperaturama. Vlaga pogoduje svim tipovima”, objasnila je dr Petrović.

Infekcija se prenosi putem padavina, kada kapi kiše dođu u dodir sa žetvenim ostacima zaražene biljke i spiranjem prenesu spore patogena na mlade biljke soje. “Prvi simptomi infekcije pojavljuju se krajem jula ili početkom avgusta, u fazi nalivanja zrna, u vidu izduženih tamnosmeđih lezija koje se šire na celo stablo”, rekla je dr Petrović.

“Setva otpornih genotipova soje predstavlja najbolje rešenje za proizvođače”, objasnila je i dodala da “genotipovi u Srbiji imaju dobru poljsku otpornost, ali ne i potpunu otpornost, a u svakom slučaju, trudimo se da razvijemo najotpornije ili najtolerantnije genotipove

“Utvrđeno je da oboljenja soje u SAD -u uzrokuje pet vrsta patogena iz roda Diaporthe”, ističe prof. dr Febina Metju. U saradnji sa Semom Markelom, fitopatologom poljoprivredne stručne službe univerziteta u Severnoj Dakoti (NDSU ), ona je otkrila povezanost između raka stabla soje i Diaporthe gulyae, uzročnika raka stabla suncokreta iz roda Phomopsis.

Prema rečima prof. dr Febine Metju, u SAD -u je u poslednje vreme učestala pojava oboljenja na soji izazvana patogenima iz roda Diaporthe/ Phomopsis, a istraživanje dr Kristine Petrović omogućiće lakšu identifikaciju uzročnika ovih bolesti.

„Interesuje me istraživanje odnosa među vrstama patogena iz roda Diaporthe,“ rekla je dr Petrović. Ona će tokom svog postdoktorskog usavršavanja sprovesti ispitivanje raznolikosti ovih patogena sa aspekta filogeneze i izvršiti pregled genotipova soje u saradnji sa prof. dr Febinom Metju, u cilju identifikacije izvora otpornosti na uzročnike bolesti iz roda Diaporthe, koji će pomoći oplemenjivačima soje da stvore sorte otporne na ova oboljenja.

Jedan od ciljeva istraživanja je i podrška naučnicima u razvoju strategija za sprečavanje pojave ovih oboljenja, koje će koristiti poljoprivrednim proizvođačima kako u SAD -u, tako i u Srbiji.

Prof. dr Febina Metju, fitopatolog na univerzitetu South Dakota State University u Južnoj Dakoti i dr Kristina Petrović, gostujući naučnik iz Srbije, vrše ispitivanje soje na prisustvo raka stabla, obraćajući posebnu pažnju na kvržice. Osim što se teško može razlikovati od ostalih oboljenja koje pogađaju soju, patogen ove bolesti se može preneti i preko semena.

Bilten "Za našu zemlju", broj 61, januar 2018.